Geschiedenis van De Eerste Steen

Vanaf 1920

De woningcomplexen Eerste Steen 1 en 2 zijn omstreeks 1920 gebouwd voor woningbouwvereniging ‘Onze Woning’, ontworpen door de Rotterdamse architecten Meischke en Schmidt. Meischke en Schmidt gaven, in overeenstemming met de ideeën van Verhagen vooruitlopend op de latere Delftse School, gestalte aan een groot deel van de meest beeldbepalende bebouwing van Spangen: aan de centrale as (de Huygensstraat), het P.C. Hooftplein, de Brederodestraat, de Da Costastraat (grotendeels) en de Bilderdijkstraat.

Stadsvernieuwing in de 80-er jaren

Vanaf 1960 was er sprake van een steeds verdergaande sociale en bouwkundige achteruitgang van de vooroorlogse wijken. Ingrijpende stadsvernieuwing was in de 80-er jaren het antwoord van de gemeente Rotterdam. Spangen is een van de Rotterdamse wijken die toen drastisch is aangepakt. De stadsvernieuwing startte in Spangen in 1982. Als uitgangspunten werden geformuleerd het handhaven van de in 1913 ontworpen stedenbouwkundige structuur, het op grote schaal toepassen van ‘hoog-niveaurenovatie’ van het gemeentelijke woningbestand en gebruik maken van de mogelijkheid om, veelal in plaats van bestaande kapverdiepingen, een extra bouwlaag aan te brengen. ‘Hoogniveau- renovatie’ was de meest verregaande bouwkundige ingreep. Binnen het bestaande casco van een bouwblok vond interne kaalslag plaats en werd een volledig nieuwe woningdifferentiatie gerealiseerd. Vaak werd besloten per bouwblok te renoveren, het doel was vernieuwen van woonoppervlak, woningindeling en keukens, badkamers en verdere woningvoorzieningen volgens de eigentijdse norm, en was er weinig oog voor de architectonische/architectuurhistorische dimensie. Er werd weinig rekening gehouden met de samenhang van de wijk en het feit dat een overgrote deel van Spangen bestaat uit coherente composities van gevelwanden aan weerszijden van de straten. De stadsvernieuwing had daarom negatieve gevolgen voor de homogeniteit van het Spangense straatbeeld.

De huidige complexen ‘Eerste Steen 1’ en ‘Eerste Steen 2’ zijn 
onderdeel van de bouwblokken die oorspronkelijk bij de bouw van 
Spangen werden aangeduid als Blok I en Blok V.

Drie zijden van deze bouwblokken werden ontwikkeld en gebouwd door de gemeentelijke Woningdienst, en ontworpen door de later gerenommeerde architect J.J.P. Oud. De vierde zijde van de bouwblokken wordt gevormd door de complexen ‘Eerste Steen 1’ (blok V) en ‘Eerste Steen 2’ (blok I), voor woningbouwvereniging  ‘Onze Woning’ gebouwd naar ontwerp van architectenbureau Meischke en Schmidt.  De architect Oud schrijft daarover in het Bouwkundig Weekblad van 11 september 1920:

‘De hierbij afgebeelde woningblokken (gemeentelijke  volkswoningen blok I en V “Spangen” Rotterdam) zijn ontworpen in het begin van 1918, aanbesteed in Augustus en voltooid in April van dit jaar. De bouwkosten waren gemiddeld per woning: f 4825.’…

‘De vierde zijde van elk der bouwblokken wordt gevormd door de –  thans in aanbouw zijnde- woningcomplexen der vereeniging “Onze Woning”. De architecten daarvan, de heeren Meischke en Schmidt, verklaarden zich na overleg bereid de verdiepinghoogten, de drie zwarte banden van het plint, het dak met gootlijst, enz. zoodanig in hun ontwerp te verwerken, dat de bouwblokken gecompleteerd worden, zonder dat onderbreeking der gevelwanden plaatsheeft.’

Uit een bespreking over de architectuur van Spangen en Rotterdam door J.P. Mieras, in Bouwkundig Weekblad in 1923, vanaf pagina 375 met als titel ‘Een uithoekje van een wereldstad’: 

Hoewel de bebouwing van den Polder ”Spangen” niet alleen het werk is van den heeren Meischke en Schmidt- er is nog werk van Oud, Brinkman, Jos, de Jonge, Logemann, Grandpre Moliere, Verhagen en Kok en Buskens- lijkt het oppervlakkig of alles is van 
Meischke en Schmidt. Zoo is ook nog de bebouwing van de geheele Bilderdijkstraat van de heeren Meischke en Schmidt. Die Bilderdijkstraat eindigt in een pleintje en halveert het bekende blok gemeentelijke volkswoningen van Oud, tusschen de Roemer Visscherstraat en de Potgieterstraat. Het is het bekende blok met de gelijkmatige rhytmische verdeeling en met de eigenaardige smalle ramen’ … ‘Meischke en Schmidt hebben nu, ik geloof dat zulks was op verzoek van den heer Oud, met hun bebouwing voor “Onze Woning” zich aangesloten bij de bebouwing van Oud, in dien zin dat 
ze de geteerde plintbanden en de hoogte van de gootlijst ook in hun werk hebben doorgezet. Bovendien is een rhytmisch verticalisme ook in hun werk herkenbaar.’