De Gaarkeuken: voor een volle buik, een bakkie en een babbel
Zorgen voor mensen hun eerste levensbehoeften: daar heeft Clara Sies haar werk en haar missie van gemaakt. Samen met haar man Sjaak richtte ze de Gaarkeuken op. Hier, in de wijk Feijenoord, wordt doordeweeks gekookt voor een aantal wijkrestaurants in Rotterdam. Buurtbewoners kunnen er betaalbaar hun buik vullen: 4,50 voor een tweegangenmenu en gratis voor degenen die het niet kunnen betalen. Maar de wijkrestaurants betekenen zoveel meer dan voedsel alleen, zegt Clara. “We vervullen ook de behoefte aan sociaal contact, met een bakkie en een babbel.” Woonstad Rotterdam ondersteunt de Gaarkeuken, onder andere door voor een lagere prijs de locatie aan de Oranjeboomstraat te verhuren.
Toen Clara en Sjaak in 2002 de allereerste Voedselbank van Nederland oprichtten in Rotterdam, wisten ze nog niet hoe groot de impact ervan zou zijn. Ze wilden arme Rotterdamse gezinnen aan eten helpen, maar dat project liep uit de hand op een positieve manier. Clara: “Wij waren een klein project in Rotterdam gestart toen we hoorden van de Voedselbank: een Amerikaans concept dat in 1984 overwaaide naar Europa. Wij introduceerden het in 2002 in Nederland.” De overheid deed daar toen nogal makkelijk over: in het welvarende Nederland was dat toch niet nodig?! Dat bleek helaas onterecht. Vooral in de Nederlandse steden was de behoefte aan een Voedselbank groot, dus breidden Clara en Sjaak uit. “Na een jaar of twaalf was er herstructurering en professionalisering nodig. Het is te groot geworden voor ons, dus wij deden een stap terug en droegen het over.” Voor hun initiatief kregen Clara en Sjaak in 2007 een lintje en in 2009 de prestigieuze Martin Luther King Lifetime Achievement Award. Clara, bescheiden: “We lopen daar niet mee te koop hoor, de prijzen bewaren we op ons kantoor.”
De Gaarkeuken: meer voedsel voor veel mensen, minder verspilling
Clara en Sjaak kwamen een jaartje bij van hun Voedselbank-avontuur, om zich vervolgens op een nieuwe zoektocht te storten. “We werden nog regelmatig aangesproken door mensen die op basis van hun inkomen net niet in aanmerking kwamen voor de Voedselbank, maar wel met dezelfde problemen kampten. Toen Sjaak riep dat hij een gaarkeuken wilde starten, verklaarde iedereen hem voor gek.” Toch opende het stel binnen de kortste keren op de Steenplaat - een locatie van Humanitas - de Gaarkeuken, die inmiddels voor vijf Rotterdamse wijkrestaurants kookt. Naast het bieden van betaalbare maaltijden gaat de Gaarkeuken voedselverspilling tegen, door afgeschreven supermarktproducten te gebruiken. Het levert zo’n 900 maaltijden per week op, vertelt Clara trots. Restaurant Onder de Oranjeboom is de jongste locatie en in eigendom van Woonstad Rotterdam. “Het voormalige café stond leeg. We zijn met de gemeente, het wijkteam en Woonstad Rotterdam om de tafel gegaan. Woonstad bood de locatie aan tegen een gereduceerde huurprijs, dus we konden van start! Maar het zag er echt niet uit, alles was donkerbruin en vies. Woonstad heeft het volledig voor ons gestript, gestuct en ze zorgden voor een nieuw plafond en nieuwe keuken.” Dagelijks - rond 17.00 uur - weten nu heel wat mensen uit de wijk hun weg naar het sociale café te vinden.
De Gaarkeuken voedt ook de mensen die net niet in aanmerking komen voor de Voedselbank
Alle meubels in het café komen bij kringloopwinkels en bedrijven vandaan, bijvoorbeeld bureaustoelen uit het oude Unilever-kantoor. “Het is een fijne plek geworden, die we bovendien delen met wat andere initiatieven. Zo verzorgt buurtpastor Joris van Boeiend! 010 er overdag taalcursussen, een schaakclub en binnenkort ook naaicursussen, maar ook vrije inloop voor advies en hulp met formulieren. In het weekend verzorgt Joany Muskiet van Stichting H.E.L.D.E.R.H.E.I.D. creatieve (hiphop) workshops.” Weer groeit dat wat Clara en Sjaak startten, maar dit keer breiden ze niet uit naar de rest van Nederland. “We hebben vijf kinderen, tien kleinkinderen, ik word 69 en Sjaak 80 jaar. We zijn nu nog elke dag aan het werk voor de Gaarkeuken, maar vijf avonden wordt voor ons wat teveel, dus we zoeken naar meer vrijwilligers.”
Een lege maag heeft geen oren
Hoewel ze inmiddels met een aantal mooie prijzen de complimenten kregen voor hun inspanningen, kwamen Clara en Sjaak voor 2000 niet aan de bak. “We hadden geen opleiding afgerond en kregen op den duur te horen dat we maar ‘leuk vrijwilligerswerk moesten zoeken’. Onze uitkering gaf ons twee drijfveren. Omdat we gemeenschapsgeld ontvingen wilden we ons in dienst stellen van die gemeenschap. Daarnaast was - en is - ons geloof een drijfveer. We zijn allebei christen en wilden daar handen en voeten aan geven. Niet vanuit de kerkbank of door zieltjes te winnen, maar door echt iets te betekenen voor anderen.” Dat deden ze en doen ze tot op heden. Hoewel ze allebei recht hebben op AOW - pensioen hebben ze niet opgebouwd - zijn Clara en Sjaak geen types voor achter de geraniums. “Natuurlijk hebben wij ook wel eens een dag geen zin, maar we komen er altijd weer met nieuwe energie vandaan.”
We ontvingen gemeenschapsgeld, dus stelden we onszelf in dienst van die gemeenschap
Naast het bieden van voedsel is het sociale aspect van de wijkrestaurants erg belangrijk. “‘Een lege maag heeft geen oren,’ dat hoorde ik de oprichter van het Leger des Heils ooit zeggen. Pas wanneer je weet dat er eten is voor je gezin, ontstaat er ruimte in je hoofd om over andere problemen en oplossingen na te denken.” Als voormalige bijstandsmoeder met vijf kindermonden te voeden, lijkt Clara zich goed te kunnen verplaatsen in de mensen die ze helpt. “Ja, we leerden in die tijd goed om rond te komen met een beperkt inkomen.” Hoewel de drukte rondom de Voedselbank destijds voor de jongste twee nog thuiswonende kinderen niet makkelijk is geweest, leverde het vijf bovengemiddeld maatschappelijk betrokken kinderen op. Goed voorbeeld doet volgen. “Ik ben deze week jarig én we vieren dan ook ons 50-jarig huwelijk. Onze kinderen en kleinkinderen komen dan langs. We zijn ontzettend rijk.”
Wil jij ook helpen?
Meehelpen bij de Gaarkeuken kan op verschillende manieren. Je kunt als vrijwilliger maaltijden klaarmaken en uitdelen. Maar je kunt ook donateur worden. Kijk op www.gaarkeuken.nl.
Boek Kruimels en Brood
Volgend jaar verschijnt het boek Kruimels en Brood, waarin schrijver Robertjan Brouwer het levensverhaal van Sjaak en Clara beschrijft. Clara: “Het wordt volgend jaar december opgenomen in de 40.000 kerstpakketten die Unilever elk jaar voor klanten van de Voedselbank maakt. We willen hen inspireren en een hart onder de riem steken.”
Maatschappelijk ondernemen? Interesse?
Voor informatie lees hier hoe jij met jouw bedrijf hiervoor kan aanmelden.
